28.11.2021

Mesud Tek

Rewşa siyasiya navçe roj bi roj aloztir dibe.

Bûyer û peşhateyên siyasî usa bi lez û bez diqewmin, ku gelek caran merîv pêra nagihije. Îro tiştek dibêjî, ku beravajiya gotina te ya duhî ye.

Ligel rastiya hanê, ku divê her tim li ber çavên me be, hinek guhartinên girîng di navçeyê da pêkhatine û pêktên,  ku bandora wan a bi hêz li ser tevgera azadixwaziya Kurd hene.

Yek ji wan gîftugo û li hevhatina Amerîka û Rusya ye li ser Rojhilata Navîn û bi taybetî li ser paşeroja welatê Suriyê ye. Naveroka giftugo û li hev hatina hanê ne hatiye diyar kirin. Lê belê peyam û gotinên rayedarên herdu dewletê nişan didin, ku zextên navnetewî li ser Kurdên Rojava wê zêde bin daku ligel Şamê li hev bên.

Pêşhatiyêkî girîng jî rêeketina Amerika ligel Taliban û vekêşana hêzên Amerîka ji Efxanîstanê ye. Derbareyê bûyerên, ku îro li Efxanîstanê diqewmin divê lêkolîneke kur were çêkirinê. Bi  taybetî em Kurd pirtir bala xwe bidine ser vê meseleyê. Ji ber ku di seranserê Kurdistanê bi taybetî du beşên welatê me(Kurdistana Başur û Rojava) da Amerîka aliyekî serekî ye.

Divê em ji bûyerên Efxanistanê ders û pendan bistinin daku di gejaviya Rojhilata Navîn da rêka xwe şaş nekin. Bikarin berjewendiya gel û welatê xwe biparêzin nebine amrazek di destê dewletên dagîrker a nevçeyê û zilhêzên dinyayê da.

Rastiyeka dinê jî heye, ku divê her tim li ber çavê me be. Ev jî ev e:

Îro ji her demî pirtir pirsa Kurd li sê beşên welatê me (Bakur, Başur û Rojava) da tevlihev bûye. Ji ber ku dewleta Tirk îro beşekê Kurdistana Rojava û Başurê dagîr kiriye û bûye astengekê mezin li pêşiya pêşveçûna gelê me û xetereka mezîn e li ser herdu destkevtiyên me yên netewî.

Berê Tirkiyê ber bi ku ye?

Pandemî û rêkarên, ku hikumeta AKP bona pêşîlêgirtina berbelav bûna nexweşiyê destnişan kiriye, rewşa aboriya Tirkiyê xiraptir kir. Li Tirkiyê bêkarî, feqirî, hêjarî û gendelî gihiştiye asta here bilind. Dewlemend hin dewlemendtir, hêjar jî pirtir hêjartir bû. Rewşa hanê a aboriyê li Kurdistana Bakur hin xiraptir, pirsgirêkan hin girantir in.

Ligel rewşa aboriya hanê, zilm û zexta dewlet li ser gelê Kurd û hêzên demokrat û aşitîxwaz roj bi roj zêdetir dibe.

Bi henceta Pandemî çalakiyên siyasî têne qedexe kirin. Karkerên, ku bona daxwaz kirina mafên xwe man digrin û derdikevin kuçe û kolanan, dikevine ber êrîşa hêzên asayişê.

Hikumeta AKP bona parastina deshilata xwe êrîş dike ser partiyên opozîsyonê, bi taybetî partiyên Kurdistanî û partiyên ku daxwaza mafê Kurdan û demokrasiyê dikin. Çalakiya partî û rêxistinên hanê têne qedexe kirin, rêvabir û çalakvanên wan têne girtin û bi destê nijadperestên Tirk têne kuştinê.

Militarize kirina Kurdistana Bakur berdewam e. Leşker, komando û hêzên taybet li Kurdistana Bakur her roj bi navên cuda cuda operasyon çêdikin. Her roj di beşekê welatê me da çuyin-hatin têne qedexe kirinê.

Ligel vê yêkê êrîşên nijanderestî li Kurdan, ku demekê dirêj li bajarên rojavayê Tirkiyê niştecî bûne û Kurdên, ku bona kar hatine bajarên Rojava, roj bi roj zêde dibin.

Hinek nijadperest û faşîst li ber çavê polesan êrîş dikine ser Kurdan, dikujin, malê wan talan dikin, dişewitinin. Bê guman halwesta dadigehên Tirk derheqa êrîşkarên hanê û siyaseta dewleta dagirker ya derbareyê Kurdan, hêz û cesaret dide êrîşkarên nijadperest.

Îca di zirufeka usa da, ku rewşa aborî roj bi roj xiraptir, zilm û zordariya dewletê a li ser Kurd û hêzên demokrat û aşitî û mafxwazan zêdetir dibe,  bi xurti û berbelavî behsa amade kirina destura nu, destpê kirina “pêvajoya çareseriya nu” li Tirkiyê û pêkanina balansa siyasi ya nu di navçeyê da têne kirinê. Ku bandora wan babetan li ser xebata azadixwaziya Kurdistanê bi hêz e.

Em dizanin li Tirkiyê Îtifaqa Cumhur, ku her usa deshilat e û Îtifaqe Millet heye. Rast e îtifaqa Cumhur û îtifaqa Millet di gelek warên siyasî û aborî û civakiyê da nakok, in. Lê belê ne tenê derbareyê pirsa Kurd da tu nakokiya bingehin di nava wan da nine, her usa hinek waran da halwesta Îtifaqa Milet ji yê dinê xiraptir e. Her usa em dizanin, ku amedekariya herdu Îtifaq ji bona babatên jorî hene.

Hinek rastiyên me

Di rewşa weha da divê Kurd çi bikin? Di vî warê da pirsa divê em çi nekin jî gelek girîng e.

Bersiva pirsên hanê ya partî û rêxistinên Kurd cuda cuda ne. Ku bi baweriya min ev yêka hanê jî tişteke siruştî ye.

Bi gor bîr û baweriya min di zirufa îro da ji bona destnişan kirina halwesteka rastbîn û guncav, divê hinek rastiyê li ber çavê me da bin.

Yek ji wan ev e:

Dîroka me nîşan daye, ku di her perçeyê Kurdistanê da bizava azadiya gelê Kurd çiqas bi hêz dibe bila be, nikare bi tenê wî welatê bigore. Ango bi tenê ji Amedê nikarin Ankara bigorin, ji Mehabadê nikarin Tehranê, ji Qamişlo jî nikarin Şamê bigorin. Em dikarin bibine şîrîk û hevkarê bi hêz a hêzên demokrat û aşitîxwaz. Bi gotineka dinê beşdar bûn di xebata demokrasiyê li Tirkiyê da yek ji erkên me ye, lê belê demokratîze kirina Tirkiyê ne erkê me yê serekî ye.

Rastiyeka dirokî ya dinê jî ev e:

Heya çend salên dawiyê Kurd di her guhartineka siyasî, ku li navçeyê pêkhatiye, nebûye yek ji aktorên (faîl, özne) serekî. Lê îro ziruf hatiye guhartin. Hikumeta Herêma Kurdistan, pêşhateyên Kurdistana Rojava û rola Kurd di hilbijartina şaredariya dawî a Tirkiyê da nişan didin, ku êdî Kurd û bizava netewî ya Kurdistanê bûye yek ji aktorên serekî.

Navenda Kurdîstanî

Di hel û mercê îro ya navçe û Tirkiyê da divê em, partî û rêxistinên Kurdistanê çi bikin?

Bi gor bîr û baweriya min, nabe em bibine beşek ji tifaqa Cumhur an jî Tifaqa Millet. Baştir e em rastiyên dîrokê xwe li ber çav bigrin. Derbareyê bûyer û pêşhateyên siyasî yên Tirkiyê û Bakurê Kurdistanê halwesteka rastbîn û guncav destnişan bikin, daku hem berjewendiya gelê xwe biparêzin û hem jî bibine yek ji aktorên serekî ya pêvajoya guhartin û xebata demokrasî û wekheviyê.

Ji bona vê jî pêwîstiya me bi pêkanina Navendekî Kurdistanî hene. Navenda hanê divê ji aliyên partî û rêxistinên siyasî yên Kurdistanê ve, ku rizgariya welatê xwe dixwazin, pabendê nirxên netewî û vesiyeta Pêşava Qazî ne, were pêkanin.

Navenda hanê bêyî ku armanca xwe ya serekî ji bîr bike, divê armancên demkî destnişan bike.  Bona gihiştin bi armancê hanê û bi dest xistina mafên netewî û demokratîk bernamekî xebat a rastbîn û maqul amade bike.

Her weki min li jorê jî got, amade kirina destura nu û pêvajoya çareserî wê bibe xaleka serekî ya rojeva siyasî. Divê em jî xwe amade bikin, daku ne tenê nebin duvikek, bibine aktorek û  her usa bikarin hinek mafên xwe yên bingehîn desteber bikin.

Bo nimune Navenda Kurdistanî dikare derbareyê daxwazên Kurd yên desturî projeyek amade û pêşkeşê bîrurayê bike û bona ku daxwazên xwe di destura nu da cî bigrin di hemu waran da kar û xebatê bike.

Bi gor bîr û baweriya min Navenda Kurdistanî dikare li ser daxwazên jêrî hemu aliyên Kurdistanî bigihîjine hevdu:

Nas kirin û desteber kirina nasnameyê Kurd di desturê nu da.

Divê zimanê Kurdî wekî zimanê fermî bê nasin û di hemu qonaxan da bibe zimanê perwerdeyî.

Divê mafê damezrandina hemu cure rêxistin bi navê Kurdistanê di desturê da cî bigre û were desteber kirinê.

Bê guman bi dest xistina mafên hanê nayê vê wateyê, ku pirsa Kurd hatiye çareser kirinê. Na nayê wê wateyê, lê belê rê li ber çareser kirina aşitiyane û bi rêka diyalogê xweştir dike.

Navenda Kurdistanî her usa dikare bibe terefekê çalak û bi bandor di pêvajoya çareseriyê da û divê bibe jî. Ji bona ku pêvajoya çareserî nebe amrazekê konjokturel di destê dewleta Tirk da, divê Navenda Kurdistanî di vî warê da jî projeyek amade bike û fişar li ser deshilatê bike,  daku were li ser mêzê giftugoyê.      

Pêkanîna Navenda Kurdistanî û beşdariya Navend di xebata demokrasî û wekheviyê da, baştirin piştgiriya kurdan e li hêzên demokrat û aşitîxwazên Tirkiyê.

Pêkanîna navenda Kurdistanî her usa dibe qonaxeka girîng di pêkanina Kongreya Netewî, ku daxwaza pîroz û dîrokî ya hemu kurdan e.

26 Tebax 2021

Kovara Deng hêjmar 123