PSK-Partiya Sosyalîst a Kurdistan

» Gündem
» Etkinlikler

Bayram Bozyel: Di Dîroka Rojhelatê Kurdistan û İranê da Pêvajoyekê Nû

*Di Dîroka Rojhelatê Kurdistan û İranê da Pêvajoyekê Nû

Mêvanên ezîz, beşdarên hêja,

Hûn hemî bixêr hatin.

Spas ji bo amadekarên vê Konferansê.

Ev konferansa bi navê "Geşedanên li Rojhelatê Kurdistan û Îranê" ne tenê jibo hişyarî û agahdarîyê ye, heman demê da peyamekê jibo piştgirîya serhildana gelê me yê rojhelatê Kurdistanê û Îranê ye.

Çavên me, guhên me, dilên me li Kurdistana Rojhelat e, îro em tev Kurdên Rojhelatê Kurdistanê ne.

Li Rojhelatê Kurdistanê serhildanê di 16ê meha îlonê da li Tehranê bi qetilkirina keça Kurd Jîna Emînî ji aliyê polîsên rejima Îranê destpê kir. Paşê Navenda Hevkarîyê a Partîyên Rojhelatê Kurdistanê bangawazîya greva giştî kir û di demekê kurt da serhildan li sernaserê Îranê belav bû.

Gelê Kurd û yên Îranê bû çar meh in ku li ser piyan in.

Rejîma paşverû bi hemî rê û olaxên xwe diçe ser gelê Kurd û Îranê. Heta nuha 550 jin, mêr û zarok hatine kuştin ku ji wana 130 kes kurd in, 7500 kesan zêdetir jî mirov hatine desteserkirin.

Lê car jî gelê Kurd û Îranê bi mêrxasî berxwe didin û têkoşîna xwe didomînin.

Di serhiladana dawî ya îranê da du nokte derdikevin pêş.

Yek jê ew e ku gelê Kurd bûye bingeh û pêşengê serhildanê…

Ya diduya serhildana dawî cara ewil e ku desthilatdarîya teokrat ya Îranê dihejîne.

Serhildana gelên Îranê di têkoşîna azadî û demokrasîyê da bi her awayî pêvajoyekê nû ye, pir girîng e. Heta meriv dikare vê pêvajoyê wek şoreş pênase bike, yan jî “Şoreşa Jîna Emînî” bi nav bike.

Sedemên bingehîn yên serhildanê

Di vê mijarê da meriv dikare behsa du sedemên bingehîn yê serhildana gelê Kurd û yên Îranê bike

Yek jê ya ideolojîk

Ya diduyan jî ya aborî.

Faktorên esasî faktorên ideolojik û sîyasî ne. Rejima îranê li ser esasê dînî û nîjadî hatîye avakirin. Dewleta Îranê ne tenê li ser esasê olî, li ser esasê mezehebî, mezhebe Şîa hatiye avakirin.

Ev tê wê maneyê ku dewleta teoratik ya îranê xelkê ku ne Şîa ne wek welatî nabîne û wan welatî nahesibîne. Herwisa dewleta Îranê dijê jinan e, wan mirov nahesibîne, mafê jîyanê nade wan.

Li li aliyê din rejima îranê li ser esasê nijada Farisî hatiye avakirin. Em dizanên ku hejmara Farisan li Îranê ji sedî 50yî kêmtir e.

Bi gotinekê din gelên ne Faris mafê xwe yên jîyanê bêpar in û welatîyên rasteqîn nayên qebul kirin.

Ev jî nişana wê yekê ye ku dewlet/rejima Îranê ji hemi rewatîyê bêpar e, ji ber ku ne xelkê xeyrê Şîa dihewîne ne jî gelên ne Faris wek welatî dinase. Bi gotineke din rejîma Îranê rejîmekê dijê jinan e, teokratik e, nijadperst e û tu meşruiyete xwe tune ye.

Ji bo mijara aborî da jî meriv dikare behsa du xalan bike.

Yek jê ew e ku Îran îro li Rojhelata Navîn da wek dewletekê emperyal, dagirker û kolonyal tevdigere. Îran hema bêja ji Iraqê bigir, heta Suriye, Lubnan, Yemenê mudaxilê van hemî welatan dike. Li van welatanbi sedhezaran milis xwedî dike, çek dide wan, şer finase dike. Ev tişt jî maliyetekê/mesrefekê xwe yê mezin heye.

Siyaseta dagirker, militarist û meperyal ya Îranê wek bihayî, feqîrî, hejarî vedigere hundurê Îranê. Bi gotinekê din dewleta îranê ya dagirker dewlenmedîyên vê welatî li derve jibo siyaseta dagirker xerc dike. Ev tişt ji nanê xelqê biçuk dike, rewşa aborî xirab dike, aşîtîya civakî têkdibe.

Dewlemendî û îmkanatên aborî yên mayî jî diçe jibo pasdaran, artêşê û çengek desthilatdaran. Çend sal berê Serokkomarê Îranê Ruhanî li parlamnetoyê di axaftinekê xwe da tiştekî balkêş got: “Para herî mezin a budçeyê diçe jibo artêşê , lê em nizanin ev pere jibo kî û çawa xerc dibe…”

Ev daxwuyanîya Ruhanî itirafekê pir girîng e, hem dibêjê budçe ji artêşê ra diçe, him jî ji bo vê tiştî tu kontrol û şefafî tüne ye.

Îro li îranê feqîriyekê pir kur heye, bertil ji hedê xwe derbas bûye, sîstem û desthilat bi her awayî rizîyaye, civat ji alîyê nirxên ehlaqî û moral ve têkçûye.

Hemî van faktoran hêvîya gelên Îranê ji paşerojê qut kirîye û bûye sebeb ku gel rabin ser pîyan û serî hildin.

Xisusîyetên Şoreşa Jîna Emînî

-Yek ji xisûsiyeta serhildana dawî ew e ku serhildan li seranserê Îranê belav bûye. Îro hemî gelên Îranê Kurd, Farıs, Ezerî, Beluc û Ereb beşdarê serhildanê bûne. Ev tişt him serhiladnê xurt dike, hem jî barê Kurdan sivik dike. Ger wisa nebûya rejim dikaribû bi rehetî biçe ser Kurdan û wan qetil bikira.

- Ya diduyan ew e ku serhildana dawî tevgerekê sekular, sivîl û azadîxwaz e. Hemî gelên Îranê ji rejîma teokratik ya olî nerazî ne û jibo sistemekê sekular û demokratik têdikoşîn û rêbaz û metodên aştîyane û sivîl bikartînin. Durê şiddetê disekinin.

-Xisusiyeta sisîyan rola jinan e. Îro em dibînin ku di serhildanê da di refên herî pêş da jin xuya dikin. Ev tişt di diruşma “Jin, Jiyan, Azadî”yê da li ber çavan e. Helbet li vir bandora keça Kurd Jîna Emînî mezin e. Keça Kurd Jîna Emînî li seranserê dinyayê bûye sembola azadî, demokrasi û wekhevîyê. Ji ber vê yekê em serbilind in û şanaz in.

Li tevahîya cihanê jin piştgirîya şoreşa Jîna Emînî dikin. Li cîhanê bi hezaran jinên hunermend, nivîskar, siyasetmedar bi porkurkirinê piştgirîya xwe eşkere dikin. Ev tişt pir girîng e.

Alîkarîya jibo serhildanê

Piştê ku serhildanê li Rojhelatê Kurdistan û Îranê destpêkir, Kurd li seranserê cihanê rabûn li ser piyan jibo piştgirîya şoreşê çalakîyan lidar xistin. Bi taybetî li Ewropa çalakîyên jibo pêştgirîyê bênavber berdewam in û em ji vê yeke gelêkî serbilind in.

Her wisa di qada navdewletî da jî piştgirîya jibo serhildanê ne kêm e. Hewlên jibo teroristnasandina Pasdarên îranê gavên girîng in. Wek nimune Îran ji Komisyona Jinan ya YNê hat derxistin ku ev jî piştgirîyekê muhîm e. Birêz Mustafa Hicrî di civîna Enternasyonal a Sosyalîst da bi xelata aştî û aramîyê hat xelatkirin. Gelêk alîyên sîyasî yên Ewropayê piştgirîya xwe jibo serhildanê eşkere kirin.

Rola Navenda Hevkarîyê a Partîyên Rojhelatê Kurdistanê

Îro li saha Îranê aktorê sîyasî yê xwedî bandor Navenda Hevkarîyê a Partîyên Rojhelatê Kurdistanê ye. Partîyên me yên Rojhelatê Kurdistanê siyasetekê aklane û nujen rêvedibin, li gor rastiyên heremê tevdigerin û bi hemlên xwe yên guncav planên qirêj yê rejimê puç dikin.

Ji serî heta îro Partîyên Rojhelatê Kurdistanê bang dikin ku gel durê şer û şiddetê bisekinin û rê û metodên aştîyane û medenî bikar bînin. Wek nimune Birêz Mustefa Hicrî di daxwuyanîyekê xwe da bang kir ku Kurd ne mirinê, lê bi armanca ku bijîn têbikoşin. Jiyanê ji xwe ra bikin armanc û li gor wê tev bigerin û berxwe bidin.

Herwisa Patîyên Rojhelatê Kurdistanê jibo pêkanîna tefaqekê neteweyî li seranserê Îranê xebatên xwe didomînin û ji bo destxistina piştgirîya qada navdewletî bê rawestan karên diplomatik rêvedibin.

Em ji ber vê yekê serbilind in û ev tişt jî ciyê bawerîyê ye ku gelê Kurd wê bigijê azadîya xwe.

Hewlên rejîmê yên neçar

Rejima dagirker û zorker ji bo pêşî li serhildana gelê Kurd û yên Îranê bigire û bifetisîne hemî metodên hovane bikar tîne. Heta nuha bi sedan çalakvan ratsterast bi destê hêzên dewletê hatine kuştin û bi hezaran kes hatine girtin û işkence kirin.

Her wisa rejim bi top û muşekên xwe baregehên Partîyên Rojhelat yên li Herêma Kurdistanê bombebaran dike û dixwaze serhildana gelên Îranê wek pergalekê “hêzên derve” û “cudaxwaz” bide destenişan kirin. Armanc ew e ku tevgera azadîxwaz û aştîxwaz di qada navxweyî û derve da reş bike, wek terorist nişan bide û piştgirîya jibo serhildanê qels bike.

Li aliyê din rewş jibo Îranê roj biroj teng dibe.

Îro li pêşîya Tehranê durê xwuya dikin.

Yek jê rejim dikare bi qetliamekê hîn dijwar û kitleyî biçe ser xelqê û tevgerê bibelçiqîne. Lê ev rê jibo rejimê rêyekê garantî nîne, dibe ku qetliamekê bi vê awayî dawîanîna rejimê zutir bike û wê biruxifîne.

Riya duduyan ew e ku rejim bi tawîzen biçuk, bi reformên basit tansiyona serhildanê daxe û emrê xwe dirêj bike. Ji nuha ve rayedarên Îranê peyamên nerm didin daku bigihîn vê armanca xwe.

Lê gevaên bi vê awayî jî dikarin du encamên cuda peyda bikin.

Tawîz û gavên paşveavêtin hem dikarin cesareta xelqê zêde bikin ji bo stendina hîn destkevtîyên mezin. Li aliyê din dîrok nişan dide ku dema desthilatîyek li himber muxalefetê/xelkê dest bi reforman bike, dawîya wê leztir dibe.

Bi gotinekê din rejim çi dike bila bike, alternativên pêşîya wê roj bi roj kêm dibin. Carekîhejêk, lerzêk li rejima hov ketîye û di demekê dur yan dirêj da mutleqe ew rejim dê têkbêçe.

Erkên me çi ne, divê em çi bikin?

Em partî û Kurdên derveyê Rojhelatê Kurdistanê li himber berpirsîyarekê neteweyî ne. Divê em bi hemî imkan û hêza xwe piştgirîya tevgera azadîya gelê Rojhelat û îranê bikin. Ne heweceye ku em xwe têxin şuna Partîyên rojhelat û li ser navê wan taktik û stratejîyan biafirînên. Naxêr, divê em partiyên rojhelat û serhaldana gelên îranê ji nêzig ve bişopînên û piştgirîya ew gavên ku ew davêjin û siyaseta ku ew dirust dikin, bikin.

Herwisa em hewl bidin daku hêzên navdewletî zêdetir ambargoyan deynin li ser Îranê, zemina operasyonên askerî û zexta li ser xelqê lê teng bibe. Rejima xwunrêj li cihanê bê tecît kirin û dest û piyê wê bê şikandin.

Em divê hewl bidin ku parlamnetoyên cihanê rejîma îranê wek terorist îlan bikin û zêdetir piştgirîya xelqê Îranê bikin.

qedera çar parçeyê Kurdistanê tu carî ewqasî bi hev ve nehatîye girêdan. Azadiya gelê Rojhelatê Kurdistanê di heman deme da azadîya hemî Kurdên Cihanê ye.

Spas dikim.

07.01.2023

Bayram Bozyel

Serokê Giştî yê Partîya Sosyalîst a Kurdistan

*Ev gotar di konferansa "Geşedanên Rojhelatê Kurdistan û Îranê" a Diyarbekirê da hat pêşkêş kirin.

İçerik Başlıkları

En çok Okunan İçerik

Yorum Yaz