PSK-Partiya Sosyalîst a Kurdistan

» Gündem
» Basın Açıklamaları

EM NÎZAMA KOLETÎYÊ YA PEYMANA LOZANÊ RED DİKİN

Di ser Peymana Lozanê ya ku di 24ê Tîrmeha 1923 de hat îmzekirin 101 sal derbas bûn. Peymana Lozanê destpêka pêvajoyeke ku rê li ber sedsaleke red, înkar û qetlîamên gelê Kurd vekir.

Di Peymana Lozanê de hêzên emperyalîst û dewletên kolonyalîst Kurdistan kirin çar parçe, di hawîrdoreke ku gelê me lê nehatibû temsîlkirin peyman hat pesindkirin.

Peymana Lozanê ya ku di 24ê Tîrmeha 1923an de hat îmzekirin ji bo gelê me navê tarîtî, zilm, qirkirin û asîmîlasyonê ye. Em Peymana Lozanê û encamên wê yên ku li dijî îradeya gelê me ye û statuya koletiyê li ser gelê Kurd ferz dike, em carekî din red dikin û kesên ku vê peymanê îmze kirine û bi cih anîne, bi tundî şermezar dikin.

Gelê me wê têkoşîna xwe ya bo azadî û rizgarîya neteweyî bi biryardarî bidomîne.

Kemalîstên ku di dema perçebûna Împaratoriya Osmanî de soz dan Kurdan ku ewê dewletekî hevpar avabikin, ew dewlet wê dewleta kurd û tirkan be, piştî îmzekirina Peymana Lozanê yekser hemû sozên xwe ji bîr kirin.

Hikûmeta Enqereyê ku bi Peymana Lozanê di 24ê Tîrmeha 1923an de di qada navdewletî da hebûna xwe bi fermî da nas kirin, bi îlankirina komarê re red û înkara li dijî gelê kurd bi resmî dest pê kir.

Komara Tirkiyeyê li ser bingeheke monîst û nijadperestî, li ser bingehê tirkbûnê hat avakirin, guh nedan pêkhateyên pirneteweyî, pirçandî, pir olî ya erdnîgariya ku li ser hatiye avakirin.

Di makezagona sala 1924’an de têgîneke hemwelatîbûnê ku hebûn, ziman û çanda gelê Kurd înkar dike û her kesên li Tirkiyeyê dijîn weke Tirk dihesibîne. Plana Îslahata Şerqê ku di sala 1925an de hat ragihandin, bû bingehê rejîmên leşkerî, Mufetîşên Giştî û sîstema Rewşa Awarte ku wê sedsalekê li Kurdistanê bidome. Zimanê Kurdî bi fermî qedexe kir, li Kurdistanê tunekirina kurdan kir armanc. Ji bo ku bigihêje vê armancê, planên qetlîamên girseyî pêk anî.

Rejîma Kemalîst di salên 1921 de Koçgirî, 1925 Şeyh Seîd, 1928-30 Agirî, Zîlan, 1938 de serhildan û berxwedana azadiya netewî ya Dêrsimê bi her cure rê û rêbazên, komkujî jî di nav de, tepeser kir. Siyaseta qirkirina çandî ya ku sed sal dom kir, li dijî ziman û çanda Kurdî meşand.

Êrîşên rejîma Kemalîst, li dijî gelê me û destkeftiyên wî, îro jî berdewam dikin. Polîtîkaya înkar û bêtehamuliya li hemberî ziman û nasnameya kurdî bi tundî dewam dike. Êrîşên sîstematîk ên ji bo têkbirina destkeftiyên li Herêma Kurdistana Federe berdewam dikin. Ji bo rêvebirên herêmî yên ku bi îradeya gel hatine hilbijartin, qeyûm tên tayînkirin, partiyên Kurdistanî bi dosyayên girtinê tên girtin, li dijî kadroyên siyasî operasyon bênavber tên meşandin.

Lê gelê me tu carî li hemberî zilma netewî û polîtîkayên înkarê çok nedaye. Têkoşîna wî ya ji bo azadiya neteweyî bênavber berdewam kir û ji niha û pê de jî wê bi heman biryardariyê bidome.

Gelê me li başûrê Kurdistanê ji sala 2005’an ve bûye xwedî statuyeke federe. Li çar parçeyên welatê me têkoşîna azadiyê roj bi roj bilind dibe.

Yanî pergala kolonyalîst a ku bi Peymana Lozanê li ser gelê Kurd ferz kiriye, ketiye pêvajoya jihevketinê.

Di vê nuqteyê de yekane rêya azadiya neteweyî ya gelê Kurd hevkarî, diyalog û hevgirtina neteweyî ya berfireh e. Gelê Kurd sed sal berê di pêvajoya Lozanê de winda kir, di serî de ji ber ku nekarî tifaqa neteweyî ava bike. Sedsala 21.an a ku em tê de dijîn; Em dikarin bi têgihiştineke ku pêkhateya netewî xurt dike, dorhêla dostan berfireh dike û dijminan kêm dike bi ser bikevin. Gelê Kurd bi hizreke wisa berfireh û stratejîk dikare astengiyên li pêşiya azadiya netewî derbas bike, derfetên heyî bikar bîne û Peymana Lozanê pûç bike.

Em bang li dewletên peywendîdar, bi taybetî Brîtanya û Fransa dikin, ku di destpêka sedsala borî de di perçebûna Kurdistanê de rol lîstin û gelê Kurd bê statu hiştin û peymana Lozanê ya sala 1923’an îmze kiribûn, lêborînê ji gelê me bixwazin.

Em bang li Neteweyên Yekbûyî û Konseya Ewropayê, YE û saziyên din ên navneteweyî dikin ku piştgiriyê bidin têkoşîna gelê me ya xwerêveberiyê û derbaskirina fermana Lozanê.

Banga me ji bo kesên ku Tirkiyeyê birêve dibin ev e; Dest ji polîtîkaya şer û înkarê ya sed sal in ku tê meşandin berdin. Di şûna wê de ji bo çareseriya pirsgirêka Kurd bi rêyên aştiyane û demokratîk gavên ku dê deriyê aştî û azadiyê ji her du gelan rê veke bavêjin. Bi makezagoneke nû re, divê hebûna gelê kurd û mafên wî yên neteweyî , bi awayekî fermî bê naskirin.

Şertê aştî û îstiqrara herêmê ew e ku gelê kurd li welatê xwe Kurdistanê bi azadî û bi rûmet bijî.

24.07.2024

Partiya Sosyalîst a Kurdistan

(PSK)

İçerik Başlıkları

En çok Okunan İçerik

Yorum Yaz