Bi minasebeta 77emîn salvegera damezrandina Komara Kurdistanê, roja
22.01.2023yê, HAK-PAR, PAK, PDK, PDK-BAKUR, PSK, TDK-TEVGERê li Amedê civînek li
dar xistin û Komara Kurdistanê bibîranîn.
Moderatorîya civînê Berdevke PAKê Hanîfî Tûran kir.
Civîna bibîranîna Komara Kurdistanê, bi rêzgirtina ji bo şehîdên Kurdistanê
destpêbû.
Paşê vîdeoyek di derbarê Komara Kurdistanê da hate pêşkêş kirin û Payama
Navenda Hevkarîyê ya Partîyên Kurdistana Îranê, ji alîyê Berdevkê TDK-TEVGERê
Cano Amedî ve hate xwendin.
Kurmancîya daxuyanîya hevbeşa ya HAK-PAR, PAK, PDK, PDK-BAKUR, PSK,
TDK-TEVGERê ji alîyê Berdevke PAKê(Partîya Azadîya Kurdistanê) Hanîfî Tûran ve
, Kirmanckî/Zazakîya daxuyanîyê, ji alîyê rêvebirê PSKyê (Partîya Sososyalîst a
Kurdistanê) Ramazan Moray ve tirkîya daxuyanî jî ji alîyê Serokê Giştî yê PDKyê
(Partîya Demokrat a Kurd) Reşît Akici ve hate xwendin.
Daxwuyaniya hevbeş a debarê Komara Kurdistanê li jêrê ye.
Komara Kurdistanê
serbilindîya hemû Kurdistanîyên cihanê ye
Komara Kurdistanê, bi Serokkomarîya Pêşewa Qazî Mihemed 77 sal berê di roja
22.01.1946an, li Meydana Çarçirayê ya bajarê Mehabad a Rojhilatê Kurdistanê ate
îlan kirin.
Komara Kurdistanê 11 mehan jîya û ji ber berjewendî û erêkirina dewletên
mezin, di roja 17.12.1946an da, ji aliyê Dewleta Îranê ve hate rûxandin.
Pêşewa Qazî Mihemed û 15 rêvebirên Komara Kurdistanê di roja 31ê Adara
1947an de li Meydana Çarçirayê ji alîyê Dewleta Îranê ve hatin darve kirin.
Komara Kurdistanê di dîroka Kurdistanê de tecrûbeyeke gelek mezin û girîng
e ku hemû Kurdistanîyên cîhanê pê serbilind bin.
Di dema şerê duyem ê cîhanê da li beşeke Rojhilatê Kurdistanê valahiya
desthilata Dewleta Îranê pêk hatibû û Kurdan jî sûd ji wê rewşê wergirtibûn û
Komara Kurdistanê îlan kiribûn.
Komara Kurdistanê li ser 1/3yê (ji sisêyan yekê) erdê Rojhelatê Kurdistanê
hatibû pêkanîn. Lê ji bajarên din ên Rojhelatê Kurdistanê nûnerên eşîr, malbat
û pêşkêşên ji beşên cuda cuday yên civatê, kesayetên qebûlbar yên oldar,
rewşenbîr û sîyasetmedarên ji her bajarên Rojhelatê Kurdistanê jî beşdarî îlan
kirina Komara Kurdistanê bibûn. Ji ber wê jî Komara Kurdistanê di eslê xwe da
ne bes Komara Mehabadê û ya çend bajarên Rojhelatê Kurdistanê bû; Komara hemû
gelê me yê Rojhilatê Kurdistanê bû. Rêveberîya Komara Kurdistanê jî xwe wek
rêveberîya hemû gelê me yê Rojhilatê Kurdistanê didît.
Lê belê, mixabin, astengî û nakokîyên sînorî û cografîk ên di navbera
Kurdistanê û Azerbaycanê da û herweha zêdetir jî, nakokî û berjewendîyên sîyasî
yên navdewletî yên di navbera Yekitîya Sovyetê û Emerîka û Brîtanyayê da
rênedida ku cografyaya desthilatdarîya Komar Kurdistanê fireh bibe û bigîje
sînorên xwe yên dîrokî yên Rojhelatê Kurdistanê.
Di roja îlan kirina Komara Kurdistanê da ne bes kurdên Rojhilatê Kurdistanê
, herweha ji Bakur û Rojavayê Kurdistanê jî gelek eşîr, malbat, kesayetên
pêşkêşêv civatê,kesayetên odlar, rewşenbîr û sîyasetmedar jî li Meydana
Çarçirayê amade bûn. Serokê Serîhildana Agirîyê Îhsan Nûrî Paşa j, ber
astengîyên Dewleta Îranê nikarîbû beşdarî îlan kirina Komara Kurdistanê bibe.
Mele Mustafa Barzanî yê nemir, wek serfermandarekî, bi hêzeke mezin ya
pêşmergeyên ji Başûrê Kurdistanê , beşdarî nav Hêza Pêşmergeyên Komara
Kurdistanê bibûn.
Pêşewa Qazî Mihemed di roja îlan kirina Komara Kurdistanê ya li Meydana
Çarçirayê da weha dibêje: “Armanca min ev e ku ez yekbûna vî miletî bibînim ku
îro bûye çar parçe’’.
Ev gotara Pêşewa Qazî Mihemed û di îlan kirina Komara Kurdistanê da
beşdarîya nûnerên ji hersê perçeyên din ên Kurdistanê, nîşana wê yekê ye ku,
rêvebirên Komara Kurdistanê jî, nûnerên perçeyên din ên Kurdistanê jî, bi bîr û
bawerî û hişmendî û hest û helwesteke neteweyî, niştimanî, kurdistanî
tevdigerîyan, li Komara Kurdistanê xwedî derdiketin.
Komara Kurdistanê ne tenê komara kurdan bû, herweha komara hemû pêkhateyên
etnîkî , dînî, mezhebî yên li Rojhilatê Kurdistanê bû. Roja Îlan kirina Komara
Kurdistanê, li gel kurdan, gelên ecem, azerî, ermenî, cihû jî li Meydana
Çarçirayê bûn.
Komara Kurdistanê xwe wek komareke otonom pênase dikir; lê di eslê xwe da,
bingehê dewleteke federe yan jî serbixwe ava dikir.
Rêvebirên Yekitîya Sowyetê dixwestin Komara Kurdistanê jî beşeke Komara
Azerbaycanê be. Lê belê, Pêşewa Qazî Mihemed û rêvebirên Komara Kurdistanê ev
qebûl nekirin û wek komareke cuda Komara Kurdistanê îlan kirin. Ev helwest û
wek hêzeke leşkerî ya neteweyî ava kirina Hêza Pêşmerge, ava kirina dezgehên
niştimanî yên dewletbûnê, nîşana wê yekê ye ku, di hişmendîya Pêşewa Qazî
Mihemed û rêvebirên Komara Kurdistanê da, hûnandina bingehê dewletekê hebû.
Komara Kurdistanê yekem Dewleta Kurdan bû ku bi şiklê Komarî hatibû
damezrandin. Ji bo hemû hemwelatîyan bingehê sîstemeke hiqûqî, demokratîk hate
ava kirin. Encûmeneke xwecihî ji bo birêvebirina karûbarên civakî û dewletê
hate damezrandin.
Karmendên dewletê her ji xelkê xwecîhî bûn. Ji bo bi pîvanên modern ava
kirina dewletekê, di warê mafên pêkhateyên hemû beşên civatê da, mafê jinan da,
ji bo gêncan, ji bo pêşdebirina xebatên çandî û hunerî gavên baş hatin avêtin,
yasa hatin derxistin.
Alaya Kurdistanê, sirûda neteweyî Ey Reqîb, nirx û sembolên neteweyî,
niştimanî yên Komara Kurdistanê bûn. Zimanê Kudî zimanê fermî û zimanê
perwerdeyê bû.
Komara Kurdistanê, di dema xwe da, li Rojhilata Navîn a ku di bin zordariya
deshilatdar û dagirkaran da dinalîya, bû nimûneyeke desthilatdarîyeke
demokratîk û graveke azadî û nûjenîyê.
Komara Kurdistanê bi piştgiriya xelkê û di nav şahî û xweşîya girseya gel
da hate îlan kirin.
Lê helbete ku, Komara Kurdistanê ji ber sîyaset û astengîyên dewletên
mezin, tenê beşeke berteng a Rojhilatê Kurdistanê girtibû, Komarê nekarî li ser
hemû axa Rojhilatê Kurdistanê deshilatdarîya xwe ava bike.
Komara Kurdistanê di warê îdarekirinê de temen û tecrûbeya wê kêm bû û
kadirên şareza yên ji bo hikûmet û birêveberiyê pêwîstbûn di destên xwe de
tunebûn.
Herçiqas hewil hatin dayîn ku hêzeke leşkerî ya neteweyî bê ava kirin jî,
lê ji ber rastîya eşîrî, malbatî û cudabûnên di nav civaka Kurd da, yazdeh
mehên Komara Kurdistanê têrê nekir ku vê hêza leşkerî ya neteweyî, niştimanî bê
ava kirin.
Belê li gel hemû kêmsî û pirsgirêkên xwe jî, Komara Kurdistanê nimûneyeke
xwe îdare kirin û dewletbûyîna miletê Kurd û gelê Kurdistanê bû.
Ew hişmendî û rêbaza Komara Kurdistanê, îro li Herêma Federe ya Başûrê
Kurdistanê , ji gelê me ra bûye rêbaz, bûye bingeheke dîrokî.
Jiyan, helwest, şexsîyet û wasîyet û parastinnameya Pêşewa Qazî Mihemed û
tecrubeya Komara Kurdistanê di eslê xwe da, ji bo hemû perçeyên Kurdistanê,
rêbaz, hişmendî û wazîfeyên me yên netewî, niştimanî û dîrokî nîşanî me didin.
Pêşewa Qazî Mihmed dibêje li Ala Kurdistanê xwedî derkevin.
Dibêje hebûna miletê Kurd, hebûna Kurdistanê, parastin û hişmendîya azadî û
dewletbûnê bila bingeha sîyaseta we be.
Pêşewa Qazî Mihemed dibêje, dijmanatîya hev nekin, bi dijminan neyên
xapandin, dibêje hevkarî, yekbûn, tifaq, piştgirî, alîkarî bila ji nav we kêm
nebe.
Dibêje rêzê li xwîn û ked û xebat û têkoşîna hemû şehîd û dilsoz û kedkarên
doza azadîya Kurdistanê bigirin.
Pêşewa Qazî Mihemed digot ‘Ala Kurdistanê rojek were li ser vê mehkemeya ku
ez lê tême darizandin jî dê bê hildan’.
Ew alaya ku Pêşewa Qazî Mihemed teslîmî Mele Mistefa Barzanîyê nemir kirîbû
bi xwîna sed hezaran şehîdan , bi têkoşîneke qehramanane, îro li ser
Parlementoya Dewleta Federa ya Başûrê Kurdistanê li ba dibe.
Pêşewa Qazî Mihemed bangî nûnerên 50 milyon Kurdên cîhanê dike:
Bixebitin, fêr bibin, bixwînin, têbikoşin, di nava gelê xwe de bin, bi gelê
xwe re bin, gêncên xwe, jinan, hemû civata xwe bi rêxistin bikin. Bibin partî û
rêxistinên girseyî, netewî. Bîr û doz û bernameyên xwe bi gelê xwe bidin qebûl
kirin.
Belê, pêkanîna wasîyeta Pêşewa Qazî Mihemed herweha rê lêvekirina azadîya
li her çar perçeyên Kurdistanê ye.
Gava ku em vê wasîyetê pêk bînin dê ruhê Pêşewa Qazî Mihemed, yê Mele
Mistefa Barzanîyê nemir, yê Şex Seîd , Xalid Begê Cibrî, Îhsan Nûrî Paşa, Seyid
Riza û yê hemû şehîdên Kurdistanê şad be.
Di 77emîn salvegera îlan kirina Komara Kurdistanê de, em Pêşewa Qazî
Mihemed, Mele Mustafa Barzanîyê nemir û hemû damezranêr û kedkarên Komara
Kurdistanê, şehîdên Komara Kurdistanê û hemû şehîdên Kurdistanê bi rêzdarî bi
bîr tînin.
22.01.2023
HAK-PAR (Partîya Maf û
Azadîyan)
PAK (Partîya Azadîya
Kurdistanê)
PDK (Partîya Demokrat
a Kurd)
PDK-BAKUR (Partîya
Demokrat a Kurdistanê-Bakur)
PSK (Partîya Sosyalîst
a Kurdistanê)
TDK-TEVGER (Tevgera
Demokratîk a Kurdistanê)
Seyîd Riza û Hevalên Wî Nemîr İn
Erdoğan Kürdlerden Özür Dilemelidir
Kayyım Siyaseti Geri Döndü
Siyaseta Danana Kayum Paşve Vegeriya
Divê Alî Çeven bê berdan
Ahmet Özer’i Yanlız Bırakmayalım Partiya Sosyalîst a Kurdistan © 2022